Stres Çarkı Uzayda Sonsuza Kadar Döner Mİ ?

Hepimiz NASA ve diğer uzay ajanslarının uzayda keşifler yapmak ve uzaya robotlar, uydular göndermek istediklerini biliyoruz. Peki stres çarkları için durum ne? Bu yeni moda olan ve herkesin ilgisini bir süredir çekmiş heves daha uzaya çıkmadı maalesef. Peki bir astronota verseydik ve o da bu çarkı uzayda döndürse idi ne olurdu?

Boşlukla sonsuza kadar döner miydi? Muhtemelen hayır…

Bu hızlıca verdiğimiz cevabın arka planını da görmek iyi olur. Öncelikle çarkların tam olarak nerede bulunacağını seçmemiz lazım. Örneğin insanların yaşaması için inşa edilen Uluslar Arası Uzay İstasyonu’nda(ISS) bulunsaydı tıpkı dünyadaki gibi hareket ederdi. NASA sözcüsü Daniel Huot’a göre “ISS’de dünyadaki gibi havanın direnci ve sürtünme olacağından stres çarkı bunların sonucu olarak duracaktır.”

Uzay İstasyonu’ndaki bu düşük sürtünme ve basınca rağmen çark zamanla yavaşlayacak ve duracaktır ama çarkı uzay boşluğuna çıkardığımızda işler biraz ilginçleşiyor.

Eğer bir astronot çarkı düşük sürtünmeli dönmeye izin veren topu etrafında döndürmeye başlarsa, uzaydaki hava basıncının olmayışı sayesinde çok uzun bir süre dönebilir. Yine de topun etrafında oluşan sürtünme veya topun bir noktadan sonra dayanıksızlaşması sebeplerinden birisi yüzünden duracaktır.

Bir başka durumda ise astronot bir şekilde bütün çarkı oluşturan parçaları döndürmeyi başarabilirse işte o zaman sonsuza kadar uzay boşluğunda dönebilir. Bu konuda teorik fizikçi Robet McNees, “Eğer çark hiçbir şeye çarpmadan uzay boşluğunda seyrederse çok çok uzun bir süre sönebilir. Yine uzayda maddelere uzun zaman dilimlerde etkide bulunan kuvvetler yüzünden sonsuza kadar dönmesi mümkün olmayacaktır.” diye aktarıyor.

Bu düşük sürtünmeye sahip döner cisimler NASA’nın proje masasına daha önce de yatırılmış. Columbia Üniversite’sinde astrofizikçi olan Summer Ash’in söylediğine göre, Gravity Probe B adlı bir projede 4 adet düşük sürtünmeye sahip döner mekanik top kullanılmış. Bu projenin amacı, Einstein’ın genel görelilik kuramı gereği, dünyanın etrafında uzay-zamanın ne kadar büküldüğünü tespit etmek olmuş.

Ash, “Bu dört döner topun her biri pinpon topu boyutundaydı ve o kadar pürüzsüzlerdi ki eğer dünya boyutlarında olsalardı en yüksek dağ, 185 cm dolaylarında olurdu” diye ekliyor. Huot ise gelecekte bu stres çarklarından uzay istasyonuna göndermeyi düşündüklerini söyledi. Anlayacağınız kafamızdaki bu uzayda stres çarkları nasıl hareket eder sorusu çok da uçuk değilmiş.

Kaynak: https://mashable.com/2017/06/17/fidget-spinner-spinning-in-space/?utm_cid=hp-h-3#csBPlZzoVqqR