Yavuz Sultan Selim ve Şah İsmail’in Satranç Oyunu
Yavuz Sultan Selim çok başarılı bir padişah olmasının yanı sıra çok iyi bir şairdi de .Daha şehzadeyken yaptıkları gelecekte nasıl bir padişah olacağına işaretti. Gelelim Şah İsmail ile olan atışmalarına.
Yavuz Sultan Selim, Şah İsmail’in çok iyi bir satranç ustası olduğunu biliyor. Şehzadeyken üşenmeden Acem diyarına gider. Derviş kıyafeti giyer ve göğsüne de kocaman bir dövme yaptırır. İran’a ulaştıktan sonra bir handa kalır. Handa kaldığı esnada halkla satranç oynar ve herkesi rahatça yener. Bu olay yakın zamanda herkes tarafında duyulur. Şah İsmail’in kulağına kadar gider ve en sonunda saraya davet edilir. Yavuz Sultan Selim’in amacı da budur ve amacına ulaşır.
Kısa bir diyalogtan sonra oyuna başlarlar. Yavuz Sultan Selim, Şah İsmail’i yener. Şah İsmail sinirlenir ve ”hiç şahlar mat edilir mi?” der, ardından elinin tersiyle bir tokat atar. Bu tokat Yavuz Sultan Selim’e çok dokunur ama ses etmez. Olaydan bir süre sonra Yavuz Sultan Selim padişah olur. Şah İsmail ile savaşa girer.Bu savaş Çaldıran savaşıdır. Selim, Şah İsmail’i yener ve ona bir mektup gönderir. O mektupta bir şiir yazmaktadır.
Sanma şâhım herkesi sen sâdıkâne yâr olur
Herkesi sen dost mu sandın belki ol ağyâr olur
Sâdıkâne belki ol bu âlemde dildâr olur
Yâr olur ağyâr olur dildâr olur serdâr olur
Yavuz Sultan Selim Han
Şiirin bir de sırrı vardır. Şiir soldan sağa okunduğu gibi sırasıyla birinci mısradan itibaren, bölünmüş kelimeleri alt alta getirdiğimizde yine anlam bütünlüğü bozulmadan şiir bütünlük içinde yukarıdan aşağı da sırasıyla aynen okunmuş olur. Şiir sanatında bu ilk ve tektir.Şimdi yukarıdan aşağıya okunur durumuna bakalım.
Sanma şâhım / herkesi sen / sâdıkâne / yâr olur
Herkesi sen / dost mu sandın / belki ol / ağyâr olur
Sâdıkâne / belki ol / bu âlemde / dildâr olur
Yâr olur / ağyâr olur / dildâr olur / serdâr olur
Günümüz Türkçesiyle Bakacak Olursak Anlamı Şöyledir
Şahım sen herkesi kendine sadık dost sanma
Sen herkesi dost sanma belki o düşmanın olur
Belki o kişi alemlerde sözü geçen olur
Dost olur düşman olur sözü geçen olur hükümdar olur
Bu yaşanan olay gerçek midir hala tartışılır. Kesin bir kaynağın olmamasıyla birlikte şiirin bu olay üzerine yazıldığı söylenmektedir.
