Türkiye’yi Geçmişte Kimler Yönetti? 1983-2002 Yılları Arasında İktidar Olan Partiler ve Liderleri

12 Eylül Darbesinin ardından yapılan ilk genel seçimle başlayalım. Türkiye’yi 80’li ve 90’lı yıllarda hangi partiler ve hangi liderler yönetmiş bir göz atalım.

1.Turgut Özal-Anavatan Partisi (1983)

Anavatan Partisi, merkez sağ ve Neoliberalizm Liberal, Muhafazakârlık ideolojilerini benimsemiş bir partidir. Kısaltması Anap’tır. Anap, 1983 yılında Turgut Özal tarafından kurulmuştur. 12 Eylül Darbesinin ardından yapılan ilk genel seçimde Turgut Özal liderliğinde kurulan Anavatan Partisi, 400 kişiden oluşan Türkiye Büyük Millet Meclisinde 211 milletvekili çıkartarak tek başına iktidar oldu.

2. Turgut Özal- Anavatan Partisi (1987)

Yeniden sandıktan zaferle ayrılan Anavatan Partisi ve Turgut Özal , yürürlüğe giren yeni seçim sistemi sayesinde, 1983 seçimlerine göre oy oranı 8 puan gerilemesine rağmen milletvekili sayısını 292’ye çıkartarak yeniden tek başına iktidara geldi. Anavatan Partisi dışında seçim barajını aşan diğer iki partiden Sosyaldemokrat Halkçı Parti (SHP) 99 ve Doğru Yol Partisi (DYP) 59 milletvekilliği kazandı. Demokratik Sol Parti (DSP), MSP’nin devamı olan Refah Partisi (RP), MHP’nin devamı olan Milliyetçi Çalışma Partisi (MÇP) ile Islahatçı Demokrasi Partisi (IDP) seçim barajın altında kalarak TBMM’ye giremedi.

3.Süleyman Demirel-Doğru Yol Partisi (1991)

1991 seçimlerinde siyasi pozisyonu merkez sağ olup, ideolojisi Liberal muhafazakarlık olan Doğru Yol Partisi zaferle ayrıldı. Hiçbir partinin TBMM’de tek başına hükûmet kuracak çoğunluğu olmadığından bir koalisyon hükûmetinin kurulması zorunlu hale geldi. Seçimlerden çok önce ANAP karşıtlığıyla giderek birbirlerine yaklaşan DYP ile SHP arasında koalisyon görüşmeleri başladı. 20 Kasım 1991’de, hükûmeti kurmakla görevlendirilmiş olan Süleyman Demirel, TBMM’de 88 üyesi olan Sosyaldemokrat Halkçı Parti ile bir koalisyon hükûmeti kurdu, SHP genel başkanı Erdal İnönü de başbakan yardımcısı oldu. Demirel , 1993 Türkiye cumhurbaşkanlığı seçimi Cumhurbaşkanı olarak seçilince yeni DYP genel başkanının seçilmesi için yapılan kongrede yeni genel başkan Tansu Çiller olmuştur ve 50. Türkiye Hükûmeti’ni kurmuştur. Çiller, Türkiye Cumhuriyeti tarihindeki ilk ve tek kadın başbakandır. 1993-1996 yıllarında tam 3 yıl Başbakanlık yapmıştır.

4. Necmettin Erbakan-Refah Partisi (1995)

1995 yılında, Milli Görüş, İslamcılık ve Muhafazakarlık ideolojilerini benimseyen, Necmettin Erbakan’ın lideri olduğu Refah Partisi sandıktan zaferle ayrıldı.

Seçimlerden birinci parti olarak çıkan Refah Partisi, oyların yüzde 21,4’ünü aldı 158 milletvekili kazandı. Anavatan Partisi 132, Doğru Yol Partisi 135, Demokratik Sol Parti 76, Cumhuriyet Halk Partisi de 49 milletvekilliğine sahip oldular.

Seçimlerden hemen sonra başlayan hükûmet kurma girişimleri sırasında Refah Partisi genel başkanı Necmettin Erbakan önce ANAP ile koalisyon kurmayı denedi, bu olmayınca, seçimlerden yaklaşık iki ay sonra ANAP-DYP koalisyonu (ANAYOL) kuruldu. Ancak bu koalisyon, hem iki partinin genel başkanları arasındaki geçimsizlik, hem de Anayasa Mahkemesi’nin güvenoylamasını iptal etmesi nedeniyle kısa sürede sona erdi.

28 Haziran 1996’da, Necmettin Erbakan’ın başkanlığında, RP ile DYP arasında Refahyol hükûmeti kuruldu ve 8 Temmuz’da güvenoyu aldı. Fakat bu hükûmet 28 Şubat 1997 tarihindeki Millî Güvenlik Kurulu kararları sonrasında istifaya zorlandı. Haziran 1997’de istifa eden Refahyol hükûmetinin yerine, ANAP lideri Mesut Yılmaz’ın başbakan olduğu, Anavatan Partisi, Demokratik Sol Parti ve Demokrat Türkiye Partisi’ın katıldığı ANASOL-D Hükûmeti kuruldu.

5. Bülent Ecevit-Demokratik Sol Parti (1999)

Demokratik Sol Parti (DSP), Rahşan Ecevit tarafından 14 Kasım 1985’te kurulan, ideoloji olarak Atatürkçülük, Demokratik sol ve Sosyal Demokrasi’yi benimsemiş bir partidir. DSP, 1999 seçimlerinde Bülent Ecevit liderliğinde seçimde en fazla oyu alan parti olmuştur. 22 yıl aradan sonra ilk kez bir merkez sol partinin birinci olduğu seçimlerde, seçim barajını aşamayan Cumhuriyet Halk Partisi tarihinde ilk defa TBMM dışında kaldı. Bu seçimlerde DSP %22,19 (136 Milletvekili) MHP %17,98 (129 Milletvekili) Fazilet Partisi ise % 15,41 (111 Milletvekili) oy oranına sahip oldu. 18 Nisan 1999 Genel Seçimlerinden sonra hükûmeti kurma görevi 9. Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel tarafından Demokratik Sol Parti (DSP) Genel Başkanı Bülent Ecevit’e verildi. Ecevit, DSP, Milliyetçi Hareket Partisi (MHP) ve Anavatan Partisi (ANAP) ile 28 Mayıs 1999 tarihinde üçlü koalisyon hükûmetini kurdu. Bülent Ecevit Başbakan olurken Devlet Bahçeli ve Mesut Yılmaz ise Başbakan Yardımcılığı görevini üstlendi.