Hareket Halindeki Mermileri İkiye Bölen Kılıç: Katana

10. yüzyılda Japonya’da, Japon savaşçıların feodallere karşı hizmetleri sonucunda ortaya çıkarılan bir kılıçtır Katana. O günden bugüne dünyanın en keskin kılıcı olma özelliğini korumaktadır. Bu içerikte, Japon kültürünün en önemli parçalarından biri olan Katana ile ilgili bilgilere yer verilmiştir. Samuraylığın aktif olduğu dönemlerde yalnızca “daimyo” yani bizim kültürümüze göre derebeyi tarafından izin verilen kişiler bu kılıçları taşıyabilirdi. Katana ve katanaya benzeyen fakat daha kısa bir kılıç olan Wakizashi’nin taşınması ise önemli bir kişi olmanın simgesiydi. Katanayı diğer kılıçlardan farklı kılan hem yapım aşaması hem de kullanım biçimidir. 1000 yıl öncesine dayanan bir sanatın ürünüdür. Bu kılıç üç farklı karbon oranındaki çelikten yapılır ve aerodinamik bir kesidi vardır. Yanlar orta derece karbonlu çelikten, iç kısım ise en düşük karbon oranlı çelikten yapılır. Keskin olan kısım en yüksek karbon oranı olan çelikten yapılır.

Katana çok sert bir kılıçtır. Uzun dövüşlere dayanması için değil, tek bir darbede düşmana kesin ölüm getirmesi için yapılmıştır. Katana üzerinde diğer kılıçlar gibi kan oluğu yoktur çünkü sadece deyim yerindeyse biçme kılıcıdır. Saplama hamlesi kullanılmaz. Katananın sadece bıçak kısmını yapmakla iş bitmez. Her parçası ayrı bir işçiliktir; sapı (tsuka), kını ve koruması (tsuba) için ayrı ayrı emek sarfedilir. Katana bilenmesi de ayrı bir sanattır. Bu kılıç hem cilalanır hem bileylenir ve bu işi, kılıcı yapan usta değil, farklı ustalar yapar. Katana kullanımında amaç düşmanı tek darbe ile öldürmektir. Bu yüzden katana tek yönü oldukça keskin, savrulmaya meyilli ve darbe esnasında kılıcı kullanan kişiye hareket gücü kazandırması için hafif eğiktir. Bu eğiklik çok tercih edilmese de saplamak için de kullanılır.
Katana orjinalinde bir samuray kılıcı olduğu için bu kılıcı hak eden samuraya özel olarak kendi ustasından yapılırdı. Bir katana yapımı ortalama 1 veya 1,5 sene sürmektedir. Gerçek bir katana ustası için yeterli süre budur. Katana çift elle tutulacağı için kılıcın sapı kaymaya, terlemeye karşı koruyucu olsun diye genellikle köpek balığı derisinden yapılır. Katananın boyu sahibine orantılı yapılır. Ortalama bir Japon boyu istatistiklere göre 1.40’tan başlar ve 1.60-70’e kadar çıkar. Kılıç, üç çeşit çeliğin farklı noktalarda kullanımıyla oluşturulur. Eğer istenilen kılıç elde edilemezse o emek tamamen çöpe gider ve usta kılıcı yeniden yapar. Katana dünyanın en keskin kılıcı olarak bilinir. Amaç da zaten kesmektir. Kurşunu bile ikiye bölebilir. Fakat kılıç sonuçta ne kadar mükemmel bir ustanın elinden çıkmış olursa olsun ruhu yoktur. Ruhunu sahibi verir. Ruhsuz ellerde ancak kılıcı kullanan kişinin kendini kesip biçmesine sebep olur. Yani bir katana sahibiyle bütün halinde etkilidir.

Katana Nasıl Yapılıyor?

Günümüzde ateşi tek bir hamleyle yakabiliyoruz, geçmişte de daha kolay yöntemleri mutlaka vardır ancak Japonya ve Uzak Doğu’daki demir ustaları, bir demirin ucunu döve döve kor haline getirip ateşi öyle yakıyorlar. Bir katananın kalitesi tamamen dövülme şeklinden geçiyor. Günümüzde hidrolik sistemlerle çok kolay olsa da geçmişte yani sadece el gücüyle yapılan dönemlerde bayağı uzun sürüyordu. İşlenmemiş çelik kor olana kadar ateş içinde ısıtılıyor daha sonra dövülerek içindeki cevher çıkarılıyor. Bu oldukça uzun ve zor bir işlem olduğu için tırnak kadar parçalar bile önemli oluyor. Daha sonra elde edilen parçalar Kawagani ve Shingani olarak ayrılıyor. Shingani’ye kılıcın kalbi, Kawagani’ye de kılıcın bedeni (ceseti) de denmektedir. Bu parçalar çekiç yardımıyla kırılıp düzgün parçalara ayrılıyor. Bu parçalar da kılıcı oluşturacak parçalardır.

Kırılan parçalar (kawagani) düzgün bir biçimde erime noktası daha yüksek bir temel üstüne diziliyor. Üstüne işlenmemiş çelikten artan köpüksü demirler koyuluyor, ıslak bir kağıtla örtülüp üstüne sulandırılmış kil dökülüyor. Bu kil de parçaların düşmesini engelliyor. Ayrıca ortamdaki oksijenin karbonla etkileşime geçmesini engelliyor yani karbondioksit oluşumunu önlüyor. Ayrıca ısınma, yanma, pişme ve kor olma işlemini de hızlandırıyor. Kor haline gelen çelik parçaları fırından çıkarılıp çekiç yardımıyla düzleştiriliyor ve kağıt/kil işlemleri ile tekrar fırına sokuluyor. Bu işlem defalarca yapılıyor, ta ki çelik dümdüz olana kadar. Eldeki çelik parçası ortadan bölünerek katlanıyor ve kil suyuna bulanarak tekrar fırına sokuluyor. Çelik parçası kor haline gelince çıkarılıyor ve dövülüp, ikiye bölünüp ardından katlanıp tekrar fırına sokuluyor. Bu işlem çeliği daha yoğun bir hale getiriyor. Bu işlemler karbon salınımı son bulana kadar devam ediyor.

Ardından kılıcın bedeni yani kawagani bir kenara bırakılıp Shingani’ye yani kılıcın kalbine geçiliyor. Shingani parçaları da aynı şekilde diziliyor. Islak kağıtla örtülüp kil suyuna bulanıyor ve fırına sokuluyor. Shingani de karbon salınımı bitene kadar defalarca katlanıp tekrar tekrar fırına sokuluyor. Kılıcın bedeni uzun ince bir şekilde dövülüyor ve katlanmış halde olan kılıcın kalbinin içine yerleştirilip birleştiriliyor. Bu birleşim, katlamaların bir sonucu olarak üç milyon katmandan oluşuyor. Daha sonra kor haline getirilerek şekil verilmeye başlanıyor. Kılıç dövüle dövüle bir katana haline getiriliyor. Uzunca bir kılıç görüntüsüne gelince ucu kesiliyor. Burdan sonrası ise ince işçilik. Isıtılan kılıç açılı olarak dövülüyor. Bu dövme işlemi kılıcı daha da inceltiyor. Daha sonra sert demir bir zımpara yardımıyla iyice keskinleştiriliyor. Ancak kılıç bu seviyede hâlâ kör biçimdedir.

Bulamaç halindeki kil, kılıca sürülüyor. Kılıcın sırtına sert olması için daha yoğun bir katman sürülüyor, kılıcın ön yüzüne de yumuşak olması için daha ince bir katman sürülüyor. Bulamaç kuruduktan sonra tekrar yaklaşık 1000 santigrat derece olan fırına giriyor. Kılıç belli bir sıcaklığa gelince fırından çıkarılıp yağa yatırılıyor. Böylece kılıç sertleştiriliyor. Bu noktadan sonra kılıç hazır demektir. Bundan sonrası detay kısmı. Kılıcın bitip kabzanın başladığı yere bakırdan dövülmüş ve sahibini tanımlayan bir sembol ekleniyor. Yahtadan yapılan sap özel bir örgüyle deri ile sarılıyor ve tüm parçalar birleştirilince ortaya sağlam bir katana kılıcı çıkıyor. Bir katana kılıcını yapmak içinaylar süren çalışma ile ortalama 50 kg kömür kullanılmaktadır. Kılıç kullanmak çok ince, özel ve yetenek isteyen bir iş olduğu için eski zamanlarda Japonya’da her kılıç ustasının kendi kılıcını yapması beklenirmiş. Katana ustaları, 2000 yıldan daha eski bir kültür olan bu kılıcı günümüzde hâlâ bu sistemle yapmaktadır