Hayalet Şehrin Hikayesi: Çernobil Faciası

26 Nisan 1986, 01.23’te, Çernobil Nükleer Santrali’nde yaşanan nükleer kaza, Ukrayna Kiev’de bulunan Pripyat’ı yıllarca yaşanamayacak bir hayalet şehir haline getirdi.

Facia nasıl gerçekleşti?

25 Nisan’da santraldeki dördüncü reaktör rutin bir bakıma girdi. O gün olası bir güç kesintisine karşı deney yapılmasına karar verildi. 26 Nisan 01.23’te, hazırlıklar tamamlandı ve güvenlik sistemi devre dışı bırakıldı. Deney başladığında, tam o sırada beklenmeyen bir enerji meydana geliyor ve bu önlenemeyen enerji, reaktörün tonlarca ağırlıktaki çatısını uçuruyordu. Çatının yapımındaki tasarım hatası ve yetersiz güvenlik sistemi sonucu çevreye çok büyük miktarda radyasyon yayıldı. Yayılan radyasyon Hiroşima ve Nagasaki’ye atılan atom bombalarından 200 kat kadar etkiliydi.

Reaktörü söndürme girişimi sonucunda ise ikinci ve daha büyük bir duman dalgası ortaya çıktı. Radyasyon başta Ukrayna ve çevresi olmak üzere Avrupa’ya, Türkiye’ye kadar yayıldı.Patlama sonucu doğrudan 31 kişi hayatını kaybetti. Fakat felaketi kontrol etmek için insan gücüne ihtiyaç vardı. Kesin sayılara ulaşılamasa da, 1989 yılına dek temizleme çalışmalarına katılan 600.000 ile 800.000 kişi hayatını kaybetti. Radyasyon etkisi ise günümüzde halen devam etmektedir.Patlama, ancak 30 Nisan’da dünyaya duyuruldu. Yapılan araştırmalara göre felaketten en çok etkilenen ülke, SSCB’den sonra Bulgaristan olmuştur.

Facianın Türkiye’ye Etkisi

Türkiye’de çay, fındık gibi tarım ürünleri ile önemli bir bölge olan Doğu Karadeniz, ayrıca Trakya Bölgesi sağanak yağış ile felaketin etkilerine maruz kaldı. Devlet adamları Avrupa’nın Türkiye’den fındık gibi ürünlerine ambargo koymasını ”batı tezgahı” olarak nitelendirdi. ”Azıcık radyasyonlu çay, sağlığa faydalı” gibi görüşler gündeme geldi. Bu sırada başta Karadeniz olmak üzere kansere bağlı ölümler artıyordu. 2005’te akciğer kanserinden kaybettiğimiz Kazım Koyuncu, felaketten etkilenen kişilerdendi.

Çernobil Nükleer Santrali’ni yapan Rus firma Rosatam’ın, Türkiye’de Mersin-Akkuyu, Sinop ve İğneada olmak üzere üç yerde nükleer santral projesi olduğu söyleniyor. Mersin-Akkuyu projesi 2000 yılında halkın tepkisi ve sivil toplum kuruluşlarının çalışmaları sonucu iptal edilse de Akkuyu projesinin bu yıl nisan ayında temeli atıldı. İnsanlık tarihinin yaşadığı en büyük dramlardan biri olan Çernobil faciasını acı ile hatırlıyoruz.