Damacana Neden 19 Litredir ?

Damacana bizim büyük şişeleri tanımlamak için kullandığımız bir kelime. Neredeyse artık hepimizin evinde bunlardan bir ya da daha fazlası mevcut ve her gün pompalamak suretiyle kendileriyle yakın bir ilişki içindeyiz.

Polikarbonat adlı bir maddeden yapılan bu mavi renkli damacanalar genellikle su firmaları tarafından tercih ediliyor. Arada farklı aktiviteler için kullanıldığı da olmuyor değil ama bunlar istisna. Polikarbonat damacanalar sağlam, temizlenmeleri kolay, ısıya nispeten dayanıklı ve en azından şimdilik insan sağlığına zarar vermediği düşünülüyor. Bu damacanaların çok büyük bir kısmı Türkiye’de üretiliyor.

Ancak bunların 19 litre olması kafamızı kurcalıyor. 10 olabilir, 5 olabilir, 20 olabilir, 25 de olabilir ama 19 olunca neden diye bir durup düşünüyoruz. Çünkü, yuvarlak rakamlarla ya da şöyle diyelim 10 veya 10’un katları ile düşünmeye alışmış bünyeleriz. Bunun da nedeni Türkiye’de ve birçok Avrupa ülkesinde metrik ölçü birimleri kullanılıyor olması.

Metrik ölçü birimleri metre, metrekare, litre, ton ya da küp gibi 10 ve 10’un katlarından oluştuğu için algımızda bu yönde oluşuyor. Yani standart bir bir sıvı kabının 950 ml. olmasını anlamlı bulmuyoruz. Mümkünse 1000 ml ya da 1 litre olmasını istiyoruz. Çünkü rakam karışınca ifadesi ve hesaplaması da karışıyor.

Gelelim damacanaların neden 19 litre olduğuna. Aslında damacanalar tam olarak 19 litre de değil. Kullandığımız damacanaların hacmi, 18,9270589 litre. Yani 19’dan yaklaşık bir çay bardağı az. Yuvarlayıp 19 diyoruz.

Damacanalar 19 litrelik çünkü damacanaları üreten plastik enjeksiyon makineleri ve plastik kalıplarının çoğu ABD menşeili. Peki ABD’liler neden 19 litreyi tercih ediyor. Aslında Amerikalılar 19 litre diye bir kavramdan çok haberdar değil. Onlara göre bizim 19 litremiz aslında 5 galon. Yani onlar aslında son derece yuvarlak bir rakamla 5 galonluk bir ölçüyü tercih ediyor. Makineler 5 galona ayarlı olduğu için biz de 5 galonluk damacanaları kullanıyoruz.

Hesap şöyle aslında:
Bir ABD galonu 3,78541178 litreye eşit. (İngilizlerin galon ölçüsü ile karıştırmamak gerek. İngilizlerin imparatorluk galonu 4.54609188 litreye eşit.)

Şimdi hesaplayalım, 5 ABD galonu yani 3,78541178 litre x 5 litre = 18,9270589

Damacanalar bu yüzden 20 litre değil.